Makat kaşıntısı (puritus ani) genellikle ciddi bir hastalık belirtisi olmamakla birlikte ciddi bir sosyal sorundur. Çok şiddetli kaşıntı olduğunda durup sokak ortasında ya da iş arkadaşlarının yanında kaşıyamamak kişiyi son derece rahatsız eder.

Makat Neden Kaşınır?

Bir çok sebebi vardır, bu sebepleri sıklık sırasına göre şöyle sıralayabiliriz;

  • Mayasıl (Anal dermatit)
  • Psikolojik
  • Parazitler ( kıl kurdu- oksiyür)
  • Makat çatlağı
  • Pişik, erişkin pişikleri
  • Dış basur
  • Sedef, liken vs gibi deri hastalıkları
  • Fistül (anüste akıntı olması)
  • Wet anüs (ameliyat sonrası anüste ıslaklık)
  • Çeşitli gıdalar
  • Dışkı kaçırma
makat kaşıntısı neden olur

Mayasıl

Makat bölgesinin bir tür deri hastalığıdır, bölge kaşıntılarının % 80-90 kadarını oluşturur yani en sık rastlanan sebeptir. Hastalığı farklı bir sayfada ayrıntılı şekilde ele alınmıştır.

Psikolojik

Hasta kaşınma konusunu takıntı haline getirir. “yine kaşınacak” diye kendini kısır döngüye sokar ve beklentisi kaşıntıya neden olur.

Parazitler

En sık kıl kurdu nedeniyle olur, daha çok gece kaşıntısı şeklindedir. Çocuklarda daha sık rastlanır ve ağlatacak kadar kaşıntıya neden olabilir. Teşhisi için dışkıda parazit veya yumurtasını görmek yeterlidir. Tedavisinde Kontil önerilir ancak ilacı tüm aile aynı günde kullanmalı ve 14 gün sonra tekrar kullanmalıdır.

Makat çatlağı

Anal fissür denmektedir, daha çok makatta acı ve dışkılama sonrası ağrı şikayetleri ön plandadır ama hastaların % 70 kadarında değişik düzeylerde kaşıntı da hastalığa eşlik eder.

makat kaşıntısı youtube

Erişkin pişiği

Bebek pişiklerinde kaşıntı tam anlaşılamaz çünkü bebek bu hissini tam anlatamaz, erişkin pişikleri seyrek görülen bir durumdur ama pişikte kaşıntı sık görülür.

Dış basur

Memelerin ezilmesi, sürtünmesi kaşınmaya neden olabilir, genellikle çok şiddetli değildir.

Sedef (psoriazis), Liken vs. Gibi Deri Hastalıkları

Deri kalitesinin bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıklardır. Tamamen iyileşmeyen ama çeşitli ilaçlarla geçici rahatlama sağlanan hastalıklardır.

Fistül (Anüste Akıntı Olması)

Gün boyu devam eden bir akıntı olur, akıntı bölge derisini tahriş eder, bazen yara olacak kadar tahriş ortaya çıkabilir, bu deri tahrişi kaşıntı yapar.

Wet anüs

Çeşitli makat ameliyatlarından sonra görülen anüsün sürekli ıslak olması durumudur, seyrek görülen sevimsiz bir yan etkidir.

Çeşitli Gıdalar

Hastaya yaramayan baharat, mayalı yiyecekler, mayalı içecekler mayasıla neden olarak kaşıntı yapabilir.

Makat Kaşıntısı Nasıl Geçer

Bütün hastalıkların tedavisinde olduğu gibi sebebi ortadan kaldırmak veya sebebe yönelik tedavi uygulamak gerekir.

Sebeplere Yönelik Tedaviler

Mayasıl sebep olabilecek anüsün aşırı temizlenmesi, nemli bırakılması, yaramayan gıda tüketimi kaldırılmalıdır. Pruzon Merhem kullanımıyla 2 günde düzelir ancak geri başlamaması için anal dermatit sebepleri ayrıntılı incelenmeli ve uzaklaşılmalıdır. (1)

Psikolojik Kaşıntı
En etkili yaklaşım hipnoterapidir, hipnoz yapılarak kişinin takıntısı kaldırılır, bu yolla tedavi kalıcı etki sağlar. (2)

Parazitler
En sık kıl kurdu görülür, Kontil kullandıktan bir gün sonra kaşıntı biter. Tekrar kıl kurdu olmamak için 14 gün sonra tekrar Kontil alınarak parazit yumurtaları da öldürülür. Ev içinde bulaşma sık olduğundan evdeki tüm bireyler aynı gün tedavi olmalıdır.

Makat Çatlağı
Çatlağı iyileştirmek için Anuflex Merhem kullanılır, 1-2 haftada düzelmesi beklenir, düzelmezse kronikleşmiş demektir bu durumda Botox enjeksiyonu veya LİS ameliyatı yaptırılmalıdır. Fissür düzeldiğinde kaşıntı tamamen geçer.

Erişkin Pişikleri
Diaper dermatiti olarak geçer ve anal dermatit gibi Pruzon Merhem ile tedavi edilir.

Dış Basur
Tek çözümü ameliyattır, ameliyatla basur alındığında sorun kendiliğinden düzelir.

Sedef, Liken
Kortizonlu merhemler kullanılır (3)

Fistül
Anüsteki akıntının durması için ameliyat şarttır. Ameliyat olana kadar kalçaların arasına kağıt havlu konursa akıntıyı emer ve kaşıntıyı azaltır.

Wet Anüs
Ameliyat sonrası anüste ıslaklık olmasıdır. Yeniden ameliyat gerekebilir. Geçici olarak kalça aralarına kağıt havlu konabilir.
Çeşitli gıdalar; Hangi gıdanın kaşıntı yaptığının tespit edilip o gıdanın tüketilmemesi gerekir. Sebep bulunana kadar Pruzon Merhem kullanılır.

Dışkı Kaçırma
Kaçağın sebebine göre dolgu yapılır, kaçak engellendiğinde kaşıntı kendiliğinden düzelir.

Geçmeyen Makat kaşıntısı

Geçmeyen kaşıntı olmaz, geçmeyen makat kaşıntısı demek yerine sebebi bulunamayan kaşıntı denmesi gerekir. Kullanılan ilaçla kaşıntı geçer ama sebep bulunmazsa yeniden kaşıntı başlar. Örneğin turşu alerjisi sebebiyle kaşıntısı olan kişi Pruzon Merhem (4) kullanınca iki gün içinde kaşıntı geçer ama 3. Gün yeniden turşu yerse yeniden başlar, burada yapılacak en doğru şey turşu tüketmemektir. Kaşıntı yapan sebebi gösterecek bir tahlil vs. olmadığı için ancak hasta kendi tespit edebilir.

Makat Kaşıntısı Kremi

Bütün kortizonlu kremler her tür kaşıntının tedavisinde kullanıldığı gibi anüs kaşıntısında da kullanılabilir ancak kortizonun kendisi de deride yaptığı incelmeyle kaşıntıya neden olabilir.

Makat kaşıntısı tedavisine özel geliştirilen tek ilaç Pruzon Merhemdir ve güvenle kullanılabilir. (4) Tabi ki yukarıda belirtildiği gibi krem kullanırken neden de bulunmaya çalışılmalıdır.

Aşırı Gaz ve Makat Kaşıntısı İlişkisi

Aslında iki Sorun çok ilişkili değildir, tesadüfen aynı kişide olabilir. Bunu şöyle izah edebiliriz; aşırı gaz çıkarak kişi gazı çıkarırken az miktarda da dışkı kaçırır ve bu dışkı deriyi tahriş eder, kaşıntı da buna bağlı olarak gelişir. Aşırı gaz tedavisi yapılırsa veya anüste dışkı kaldığı için sıkça taharetle temizlenirse kaşıntı da kendiliğinden düzelir.

Makat Kaşıntısına Ne İyi Gelir

Tabi ki en iyi gelen şey sebebin ortadan kaldırılmasıdır. Burada soru ne iyi gelirden çok ne iyi gelmez şeklinde olmalıdır. Bu da akla şu gıdaları getirir;

  • Mayalı gıdalar, bira, şarap, turşu gibi gıdalar.
  • Baharatlar, özellikle karabiber ve kırmızı biber
  • Kahve
  • Çikolata
  • Domates (içinde bir asitten kaynaklanır)
  • Patlıcan

Bunların dışında kaşıntı tedavisinde sık kullanılan ama kendisi kaşıntı yapan talk pudrası da akla gelmelidir.

Geceleri Makat Kaşıntısı Neden Olur?

Gece makat kaşıntısı dendiğinde akla ilk gelen sorun kıl kurdudur, bazen uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilmektedir. Gece artmasının sebebi kıl kurtlarının gece bağırsaktan dışarı doğru çıkmak için uğraşırken anüsün içinde hareket etmesidir. Kesin teşhis dışkı üzerinde hareket eden kıl kurdu görmekle veya dışkı tahlili ile konur.

Makatta Mantar Olur mu?

Bölge hastalıklarına yeterince hakim olmayan cildiye uzmanlarının sıkça koyduğu bir teşhistir oysa bu bölgenin yapısı gereği mantar görülme ihtimali çok düşüktür. Bölgedeki bakterilerin çok yoğun olması mantar gelişme ihtimalini azaltmaktadır. Makatta mantar teşhisi konulan hastaların neredeyse tamama yakını anal dermatittir.

Kaynak:

1 – Kränke, B., Trummer, M., Brabek, E., Komericki, P., Turek, T. D., & Aberer, W. (2006). Etiologic and causative factors in perianal dermatitis: results of a prospective study in 126 patients. Wiener Klinische Wochenschrift, 118(3), 90-94.

2 – Zuccati, G., Lotti, T., Mastrolorenzo, A., Rapaccini, A., & Tiradritti, L. (2005). Pruritus ani. Dermatologic Therapy, 18(4), 355-362.

3 – Patrizi, A., Costa, A. M., Fiorillo, L., & Neri, I. (1994). Perianal streptococcal dermatitis associated with guttate psoriasis and/or balanoposthitis: a study of five cases. Pediatric dermatology, 11(2), 168-171.

4 – https://www.youtube.com/watch?v=fFIj_hurEyM

İletişim Bilgileri Arayın WhatsApp'tan Sor